ZAZACA TEMEL DİL DERSLERİ (3)
İlhami Sertkaya
ERİL VE DİŞİLLERDE CİNS ŞEYLERİ
NİTELENDİREN SIFATLARLA İLGİLİ BAZI ÖRNEKLER:
1- Eril (Nêri) |
NO |
O |
NO mordem baqıl |
O Bu adam akılıdır |
NO lacek wanen |
O Bu Çocuk okuyor |
NO ko zaf berz |
O Bu dağ çok yüksektir |
NO reng sur |
O Bu renk kırmızıdır |
NO hêga vaşın |
O Bu tarla otludur |
NO astor vêşan |
O Bu at açtır |
NO bar gıran |
O Bu yük ağırdır |
NO kê germ |
O Bu ev sıcaktır |
NO wer şenık |
O Bu yiyecek azdır |
NO non nerm |
O Bu ekmek yumuşaktır |
2- Dişil (Maki) |
NA |
BU |
NA cenike baqıl A |
Bu kadın akılıdır |
NA kêneke son A |
Bu kız gidiyor |
NA trêne derg A |
Bu tren uzundur |
NA raye kılm A |
Bu yol kısadır |
NA mayine têşan A |
Bu at (dişil, Türkçe’de özel
adı yok)susamış |
NA dewe gırs A |
Bu köy büyüktür |
NA kemere gıran A |
Bu taş ağırdır |
NA pêşkire rengın A |
Bu mendil renklidir |
NA saye şirın A |
Bu elma tatlıdır |
NA muriye nerm A |
Bu armut yumuşaktır |
Eril (Nêri) |
|
Dişil (Maki) |
a- (NO) Ciran |
(Bu) komşu |
(NA) CiranE |
b- (NO) Mudur |
(Bu) müdür |
(NA) MudurE |
c- (NO) Malım |
(BU) öğretmen |
(NA) MalımE |
d- (NO) Dewıj |
(BU) köylü |
(NA) DewıjE |
e-(NO) Faşist |
(BU) faşist |
(NA) FaşistE |
f- (NO) Doxtor |
(BU) doktor |
(NA) DoxtorE |
g- (NO) Feqir |
(BU) fakir |
(NA) FeqirE |
h- (NO) Nêweş |
(BU) hasta |
(NA) NêweşE |
ı- (NO) Meyman |
(BU) misafir |
(NA) MeymanE |
i- (NO) Tersonek |
(BU) korkak |
(NA) TersonekE |
j- (NO) Wayir |
(BU) sahib |
(NA) WayirE |
k- (NO) Karêrıj |
(BU) Karerli |
(NA) KarêrıjE |
l- (NO) Çewlıgıj |
(BU) Çewlikli |
(NA) ÇewlıgıjE |
ZAZACA’DA TEKİL VE ÇOĞUL Yalın haldeki isimlerin çoğulu, kural olarak isimlerin sonuna ‘i’
soneki gelerek yapılır:
1- Sessiz harfle biten isimlerde:
|
|
Tekil |
Çoğul |
a- |
Por |
Sac |
Pori |
Saçlar |
b- |
Qor |
Bacak |
Qori |
Bacaklar |
C- |
Vaş |
Ot |
Vaşi |
Otlar |
d- |
Doman |
Çocuk |
Domani |
Çocuklar |
e- |
Hewr |
Bulut |
Hewri |
Bulutlar |
f- |
Kıtap |
Kitap |
Kıtapi |
Kitaplar |
g- |
Zern |
Altın |
Zerni |
Altınlar |
h- |
Tırk |
Türk |
Tırki |
Türkler |
I- |
Bıroş |
Kova |
Bıroşi |
Kovalar |
i- |
Dest |
El |
Desti |
Eller |
2- Dişil olup da e ile biten isimler, çoğul hal aldıklarında e düşer yerine i alır: |
|
Tekil |
Çoğul |
a- |
Saye |
Elma |
Sayi |
Elmalar |
b- |
Muriye |
Armut |
Muriyi |
Armutlar |
C- |
Waye |
Bacı |
Wayi |
Bacılar |
d- |
Maye |
Anne |
Mayi |
Anneler |
e- |
Bız |
Keçi |
Bızi |
Keçiler |
f- |
Dewe |
Köy |
Dewi |
Köyler |
g- |
Goze |
Ceviz |
Gozi |
Cevizler |
3- Eril olup da e ile biten isimlerin çoğul durumlarında sonuna i gelir ve iki sesli harf arasına y kaynaşma harfi girer: |
Tekil |
Çoğul |
a- |
Nuştane |
Değirmen |
Nuştaneyi |
Değirmenler |
b- |
Goşare |
Küpe |
Goşareyi |
Küpeler |
C- |
Şane |
Tarak |
Şaneyi |
Taraklar |
d- |
Areye |
Değirmen |
Areyeyi |
Değirmenler |
e- |
Adırge |
Çakmak |
Adırgeyi |
Çakmaklar |
|
|